Antybiotyki a alkohol – czy faktycznie nie można ich łączyć? Sprawdź, kiedy taka mieszanka jest niebezpieczna

antybiotyki a alkohol fot. Adobe Stock, KMPZZZ
Antybiotyki mogą niebezpiecznie oddziaływać z alkoholem. Niektóre leki z tej grupy w połączeniu z alkoholem mają mniejszą skuteczność, wpływają toksycznie na ośrodkowy układ nerwowy lub wątrobę. Mieszanie antybiotyków i alkoholu w skrajnych przypadkach może prowadzić do reakcji zagrażającej życiu.
/ 02.11.2023 08:12
antybiotyki a alkohol fot. Adobe Stock, KMPZZZ

Spis treści:

  1. Czy można łączyć antybiotyki z alkoholem?
  2. Dlaczego nie powinno się łączyć alkoholu i antybiotyków?
  3. Antybiotyki i alkohol – przykładowe interakcje

Czy można łączyć antybiotyki z alkoholem?

Antybiotyki należą do powszechnie stosowanych leków na całym świecie. Podobnie jak wiele innych środków farmakologicznych mogą wchodzić w niekorzystne dla zdrowia interakcje z alkoholem. Podczas antybiotykoterapii nie powinniśmy pić alkoholu, o czym informują ulotki leków. Reakcja organizmu w takim przypadku jest trudna do przewidzenia. Jednak nie zawsze ona wystąpi.

Na ogół alkohol nie wpływa na obniżenie skuteczności działania antybiotyku. Różne grupy antybiotyków mogą jednak wchodzić w odmienne interakcje z alkoholem. Nie bez znaczenia jest też stan zdrowia, wiek, masa ciała czy indywidualna wrażliwość organizmu. W przypadku niektórych antybiotyków połączenie ich z niewielką ilością alkoholu nie wywoła tak negatywnych skutków jak w przypadku innych. 

Dlaczego nie powinno się łączyć alkoholu i antybiotyków?

Nawet jeśli wypicie alkoholu nie wpłynie na skuteczność działania antybiotyku, to w połączeniu z lekiem może prowadzić do:

  • nieżytu żołądka,
  • odwodnienia,
  • obniżenia odporności,
  • problemów ze snem.
  • nudności,
  • wymiotów,
  • bólu brzucha, 
  • bólu głowy,
  • uderzeń gorąca,
  • zaczerwienienia twarzy,
  • uszkodzenia wątroby.

Takie objawy mogą wystąpić niezależnie od tego, jaki alkohol wypiliśmy. Może to być mocny alkohol, jak wódka, ale też słabszy, jak piwo, wino czy drink. 

Mieszanie antybiotyku i alkoholu może też wywołać groźne reakcje, nawet zagrażające życiu, np. reakcję disulfiramową.

Reakcja disulfiramowa po łączeniu antybiotyku z alkoholem

Nazwa wywodzi się od substancji stosowanej w leczeniu alkoholizmu – disulfiramu (antikolu). Disulfiram hamuje jeden z etapów przetwarzania alkoholu w organizmie, w wyniku czego w tkankach gromadzi się toksyczny aldehyd octowy. Związek ten powoduje m.in.

  • zaczerwienienie twarzy,
  • silne bóle brzucha,
  • nudności,
  • wymioty,
  • bóle głowy,
  • spadek ciśnienia krwi,
  • ból w klatce piersiowej,
  • szybkie tętno,
  • duszność,
  • silne uczucie lęku,
  • pocenie się.

Takie objawy mogą wywołać antybiotyki m.in. cefalosporyny (latamoksef, cefamandol, cefoperazon). Szczególnie silne reakcje disulfiramowe wywołują niektóre chemioterapeutyki (leki często mylone z antybiotykami), wszystkie pochodne nitroimidazolu, stosowane jako leki przeciwpasożytnicze i przeciwbakteryjne, np. metronidazol, nitrofurantoina, także niektóre leki przeciwgrzybicze, np. ketokonazol. Nie należy pić alkoholu podczas stosowania tych leków i w ciągu minimum 72 godzin po zakończeniu kuracji. Reakcja ta nie występuje natomiast po penicylinie czy streptomycynie.

Antybiotyki i alkohol – działanie na ośrodkowy układ nerwowy

Niektóre leki działają na ośrodkowy układ nerwowy w taki sposób, że powodują senność, zawroty głowy, dezorientację, wśród nich np. metronidazol. Alkohol nasila działanie tego rodzaju leków (powoduje efekt addytywny). W rezultacie chory może czuć się znacznie gorzej.

Osłabienie działania antybiotyku w kwaśnym soku żołądkowym

Alkohol powoduje zwiększone wydzielanie soku żołądkowego, w którego skład wchodzi kwas solny, powodujący zakwaszenie środowiska. To może zmieniać działanie antybiotyku.

Antybiotyki i alkohol – przykładowe interakcje

Jak zostało wcześniej zaznaczone, nie wszystkie antybiotyki (a także środki przeciwdrobnoustrojowe) będą wywoływały niekorzystną interakcję z alkoholem. O części takich niepożądanych skutków wiemy. Oto przykłady:

  1. Erytromycyna może zwiększać opróżnianie żołądka, co prowadzi do szybszego wchłaniania alkoholu w jelicie cienkim i zmniejszenia skuteczności leku. To połączenie może zwiększać stężenie alkoholu we krwi.
  2. Doksycyklina w połączeniu z alkoholem może prowadzić do obniżenia skuteczności leku. Dotyczy to głównie osób nadużywających alkoholu.
  3. Ryfampicyna pod wpływem działania alkoholu zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.
  4. Cykloseryna i alkohol to niebezpieczne połączenie, które zwiększa ryzyko toksycznego działania na ośrodkowy układ nerwowy. 
  5. Tinidazol z alkoholem może powodować bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle głowy, uderzenia gorąca.
  6. Sulfametoksazol z alkoholem może powodować szybkie bicie serca, uderzenia gorąca, uczucie mrowienia, wymioty.
  7. Izoniazyd z alkoholem zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.
  8. Ketokonazol z alkoholem zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.

Łącząc antybiotyk z alkoholem w najlepszym wypadku możemy doprowadzić do obniżenia skuteczności terapii, w najgorszym do zatrucia, a nawet śmierci. Powinniśmy więc być bardzo ostrożni i najlepiej zaczekać z piciem alkoholu do końca kuracji.

Treść została pierwotnie opublikowana 28.06.2011.

Źródła:

Mergenhagen KA, Wattengel BA, Skelly MK, Clark CM, Russo TA. Fact versus Fiction: a Review of the Evidence behind Alcohol and Antibiotic Interactions. Antimicrob Agents Chemother. 2020 Feb 21;64(3):e02167-19. doi: 10.1128/AAC.02167-19,

Weathermon R, Crabb DW. Alcohol and medication interactions. Alcohol Res Health. 1999;23(1):40-54. PMID: 10890797; PMCID: PMC6761694.

Czytaj także:
Czym nie popijać leków? Nie zawsze najlepsza jest woda
Leki a opalanie. Których substancji unikać, gdy świeci słońce?
Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć, a jakie można

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA